باسمه تعالی

پاسخ خود آزمایی های زبان فارسی ( ۲ )

کد ۲ / ۲۲۰

 

پاسخ خود آزمایی زبان فارسی (۲)

خودآزمایی درس اول ( زبان و گفتار ) صفحه ۶

۱ – با توجه به متن درس می توان گفت که توانش زبانی ثابت و غیر قابل تغییر است و هیچ گونه خطا و اشتباهی در آن اتفاق نمی افتد . بلکه خطا و اشتباه در گفتار رخ می دهد . قواعد شطرنج نیز مثل توانش زبانی ثابت و غیر قابل تغییر است اما خود بازی شطرنج مانند گفتار است که امکان خطا و اشتباه در آن بسیار است .

۲ – افرادی که از قدرت گفتار محروم اند وقتی که می خواهند از زبان استفاده کنند ، به جای کمک گرفتن از نمود آوایی زبان ( گفتار ) از نمود حرکتی استفاده می کنند یا رفتارهای غیر زبانی از خود نشان می دهند . یا ارتباط افراد کرولال ازطریق نمودحرکتی است و با این روش مقصود همدیگر را درک می کنند .

۳ –الف) تمایز زبان و گفتار به ما کمک می کند تا بدانیم که خطا و اشتباه فقط در گفتار رخ می دهدولی رفع واصلاح آن به وسیله زبان صورت می گیرد .

ب) افراد کر و لال نیز از توانایی ذهنی زبان برخوردارند و به هنگام استفاده از آن به جای نمود آوایی یا گفتار ازنمود حرکتی کمک می گیرند .

ج)براساس این تمایز نشان می دهیم که چرا گوناگونی لهجه ای و گویشی به یگانگی زبان آسیبی وارد نمی رسانند. علت این امر آن است که گوناگونی یاد شده به گفتار مربوط است نه به زبان .

۴ – …. زیرا این کلمات فارسی هستند و به کار بردن کلمات فارسی به همراه « یت »مصدر ساز عربی، صحیح نیست .به جای آن می توان آشنایی ( آشنا بودن یا شدن ) ، خوبی ( خوب بودن ) ، ایرانی ( ایرانی بودن ) به کار برد .

خود آزمایی درس دوم ( جمله ) صفحه ۱۱ و ۱۲

۱- انس بن مالک می گوید ….

نهاد گزاره

مفعول فعل

انس بن مالک جمله ی بعد می گویــَد

نهاد جدا نهاد پیوسته

نهاد جدا (انس بن مالک ) ونهاد پیوسته(ـَـ د)مطابقت دارند .

تذکر : فعل« می گفت »،۴ جزئی است ولی اگر به معنی « روایت کردن » باشد مثل جمله بالا ۳« جزئی مفعولی» است چون مخاطب اصلی ندارد که نیاز به متمم داشته باشد .« مفعول» می گوید جمله ی «بعد از آن »است.

روزی رسول اکرم (ص) به خانه ی مادرم آمدند

 

نهاد گزاره

رسول اکرم (ص ) آمدند

نهاد جدا نهاد پیوسته

در این جمله ،‌ نهاد پیوسته و جدا مطابقت ندارند وعلت آن احترام به پیامبر(ص) است .( ۲ جزئی )

برادر کوچکم ، ابو عمیر، سخت دل تنگ واندوهگین بود .

 

نهاد گزاره

مسند فعل

برادر کوچکم ، ابو عمیر سخت دل تنگ و اندوهگین بود ф

نهاد جدا بــدل نهاد پیوسته

نهاد جدا(برادر کوچکم ) ونهادپیوسته(ф) مطابقت دارند . (سه جزئی مسندی )

حضرت رسول (ص)علت دل تنگی برادرم را از ما پرسیدند .

 

نهاد گزاره

مفعول متمم فعل

حضرت رسول (ص) علت از ما پرسیدند .

دل تنگی برادرم را

نهاد جدا نهاد پیوسته

نهاد جدا و پیوسته مطابقت ندارند ، علت آن احترام به پیامبر(ص) است.( چهار جزئی مفعولی متممی )

مادر گفت :……… ابو عمیرپرنده ی زیبایی داشت که ………….

 

نهاد گزاره نهاد گزاره

مفعول متمم فعل مفعول فعل

مادر جمله بعد ــــ گفت ф ابو عمیر پرنده ی زیبایی داشت ф

نهاد جدا نهاد پیوسته نهاد جدا نهاد پیوسته

نهاد جدا وپیوسته مطابقت دارند . (چهار جزئی مفعولی متممی ) نهاد جدا وپیوسته مطابقت دارند .( سه جزئی مفعولی )

غالبا با آن سرگرم می شد . اینک آن پرنده مرده است .

 

نهاد گزاره نهاد گزاره

مسند فعل آن پرنده مرده است ф

ــــ سرگرم می شد ф نهاد جدا نهاد پیوسته

نهاد جدا نهادپیوسته نهاد جدا وپیوسته مطابقت دارند .(دوجزئی )

نهاد جدا(ابو عمیر محذوف) ونهاد پیوسته مطابقت دارند . (سه جزئی مسندی )

رسول اکرم ( ص) اندوهگین گردیدند .

 

نهاد گزاره

مسند فعل

رسول اکرم (ص) اندوهگین گردیدند .

نهاد جدا نهاد پیوسته

نهاد جدا و نهاد پیوسته مطابقت ندارند . علت آن احترام به پیامبر(ص) است . (سه جزئی مسندی )

۲ – علی ومسعود با هم به دبیرستان رفتند . (نهاد :جمع ← شناسه: جمع ) ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

- بسیاری از انسان ها از نظر رنگ ونژاد و زبان با هم اختلاف دارند اما از نظر اصل انسان بودن با هم مشترک هستند . ( نهاد: جمع ← شناسه : جمع ) ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

- در قرن چهارم هجری ، ملت ایران با تکیه بر زبان وفرهنگ خود درخت تازه اما اصیلی را پروردند . ( نهاد، ملت: اسم جمع است شناسه می تواند مفرد یا جمع بیاید .) که در آب وهوای اسلام پرورش یافته بود . (نهاد: درخت ،مفرداست ،شناسه هم مفرداست . ) ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

- ملتی که طالب استقلال سیاسی باشد/ باشند به زبان مادری خود سخن می گوید/می گویند . ( نهاد: ملت، اسم جمع است در این حالت شناسه می تواند مفرد یا جمع باشد )

- ما وفرد وسی با وجود هزار سال فاصله ی زمانی با زبان پیوندهای مشترک داریم . (نهاد :جمع ←شناسه :جمع ) ← شناسه: با نهاد مطابقت دارد .

- با دیگران چنان رفتار کن(فعل امر،دوم شخص مفرد شناسه фاست (که دوست داری دیگران با تو رفتار کنند . ( نهاد :جمع ←شناسه: جمع) ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

- کتاب ها از دستم رها شد و بر زمین افتاد . ‌( مطابقت ندارد زیرا نهاد غیر جاندار است وشناسه می تواندهم مفرد وهم جمع باشد )

- امیر با دوستش جمعه ها به کوه نوردی می رود . ( نهاد : مفرد ← شناسه : مفرد ) ← شناسه با نهاد مطابقت دارد .

۳- زبان یک توانایی ذهنی است در حالی که گفتار نمود آوایی این توانایی ذهنی می باشد . هر گونه خطا واشتباه در گفتار رخ می دهد وبه وسیله ی زبان اصلاح ورفع می گردد.همه ی انسان ها حتی افراد کر ولال دارای این توانایی ذهنی (زبان ) هستند اما درگفتار با هم فرق دارند،زیرا افراد لال به جای استفاده از نمود آوایی،از نمود حرکتی کمک می گیرند.قواعد زبان ثابت است وتغییر نمی کند ولی گفتارمتغیر است.

خود آزمایی درس سوم (ویرایش ) صفحه ۱۷ و ۱۸

۱ – تیم ملی ایران به رهبری مربی خوب خود با اجرای شش بازی پی در پی ،‌ آن را به سود خود به پایان برد .تیم مقابل که روحیه ی خوبی نداشت ، بر خلاف تصور تماشاگران شکست خورد ، مربیان این تیم قبلاً نشست هایی برای ارزیابی تیم های مقابل داشتند .

- غلام محمدخان طرزی افغانی ، دو قطعه شعر گفته بود : یکی در مدح امیر عبدالرحمان خان ،دیکتاتور خشن وتندخوی افغان و دیگری در مدح رقیب او . او هر دو قطعه را درجیب خود گذاشته بود . روزی که قرار بود شعر را درحضور او بخواند ، دست در جیب کرد وقصیده را بیرون آورد اما از بخت بدش قصیده ی مربوط به رقیب او را بیرون آورد . خواست بخواند که به تته پته افتاد . امیر متوجه این نکته شد . او را به پیش خود خواند وکاغذ را از او گرفت . چون از ماجرا مطلع شد فرمان های لازم را صادر کرد . طبق دستور او دو دیوار کوتاه به موازات هم ساختند وشاعر بینوا را میان دو دیوار گذاشتند و گروهی مأمور شدند ، تا او را بیازارند .

- چگونه می توان علیه گذشته ی افرادی که نمی شناسیم ، عملیات قانونی انجام دهیم و موضوع را به طور دقیق ارزیابی کنیم ؟ این کارهم مستلزم شناخت و هم مستلزم صرف وقت فراوان است . در غیر این صورت تجسس در کاردیگران جایز نیست .

- رفتن به نمایشگاه و برگشت از آن ، مدت زیادی طول نکشید ولی در همان زمان کم، از غرفه های زیادی دیدار کردم که بسیار جالب توجه بود . یک دوره شاهنامه خریدم زیرا این اثر، شناسنامه ی ملت ایران و سند ملیت ماست که باید آن را حفظ کرد وخواند واز پندهای آن عبرت گرفت . هم چنین دیوان پروین اعتصامی شاعر معاصر ایران را نیز خریدم . سپس در غرفه های دیگر گشت و گذاری انجام دادم و در پایان از نمایشگاه خط وخوشنویسی که در کنار نمایشگاه بر پا شده بود باز دید کردم و آثار نفیس و هنرمندانه را که چشم نواز بودند ، ملاحظه کردم وازدیدن آن ها لذت بردم . . . .

۲ – رستم در شاهنامه ، پهلوانی قوی توصیف شده است / رستم در شاهنامه ،پهلوان قوی و قدرتمندی توصیف شده است .

- او دلایلی کافی برای سخن خود ارائه داد . / او دلایل کافی و کاملی برای سخن خود ارائه داد .

- در کنار آن خط ، خطی موازی بکشید. / درکنار آن خط ، خط موازی و بلندی بکشید .

خود آزمایی درس چهارم ( جمله و اجزای آن ) صفحه ۲۲

۱ – الف ) زندگی هدف دار آرزوی آزاد مردان است . جمله

(سه جزئی مسندی) نهــاد گزاره

گروه اسمـی مسند فعل

گروه اسمی گروه فعلی

زندگی هدف دار آرزوی آزاد مردان است

ب ) رستم چهره ای محبوب و ملّی دارد . ( سه جزئی با مفعول )

 

نهاد گزاره

گروه اسمی مفعول فعل

گروه اسمی گروه فعلی

رستم چهره ای محبوب و ملی دارد

پ ) سهراب خود را به او می شناساند . ( چهار جزئی با مفعول ومتمم )

 

نهاد گزاره

گروه اسمی مفعول متمم فعل

گروه اسمی گروه اسمی گروه فعلی

سهراب خود را به او می شناساند

ت‌) مطالب اضافی در این درس نمی گنجد . ( سه جزئی با متمم )

 

نهاد گزاره

گروه اسمی متمم فعل

گروه اسمی گروه فعلی

مطالب اضافی در این درس نمی گنجد

ث ) زبان شناسان زبان را یک نظام می دانند . ( چهار جزئی با مفعول ومسند )

 

نهاد گزاره

مفعول مسند فعل

گروه اسمی گروه اسمی گروه اسمی گروه فعلی

زبان شناسان زبان را یک نظام می دانند

۲ – الف ) زندگی هدف دار در سایه ی آزادی و عدالت ، آرزوی آزاد مردان است .

ب ) رستم در میان ایرانیان ، چهره ای محبوب و ملّی دارد .

پ ) سهراب از روی صداقت و سادگی ، خود را به او می شناساند .

ت ) مطالب اضافی برای آموزش بیش تر ، در این درس نمی گنجد .

ث ) زبان شناسان ، از ابتدای تاریخ زبان شناسی علمی ، زبان را یک نظام می دانند .

 

خود آزمایی درس پنجم ( انواع نوشته ) صفحه ۲۸ و ۲۹

۱-

زبان قالب موضوع بیان مخاطب

نوشته اول ادبی زندگی نامه اجتماعی جدی عام

نوشته دوم مطبوعاتی /علمی گزارش / مقاله علمی فرهنگی جدی عام

نوشته سوم اداری نامه فرهنگی جدی خاص

 

۲ – هر دانش آموز به تناسب ذوق و استعداد و توانایی خود از زبان کودکانه استفاده کند .

یکی بود یکی نبود. روزی روزگاری دو نفر با هم مسافرت می کردند . یکی از آن ها به نام خیر آدم خوب و مهربانی بود . او دو تکه جواهر گران قیمت همراه خود داشت اما نفر دوم آدم دزد وبدجنسی بود . نام او شر بود . او می دانست خیر دوتکه جواهر گران قیمت همراه خود دارد، به خاطر همین دنبال فرصتی می گشت تا این گوهرهای ارزشمند را از چنگ او خارج کند . خیر و شـر دربیـابان گرم وسـوزانی به سفر خود ادامه می دادند . خیر که خیلی تشنه می شد ، در طول سفرمرتب آبی که همراه خود داشت می خورد تا این که تمام شد . بعداز مسافتی که درصحرا به جلو رفتند ، خیر تشنه شد . هرچه تحمل کرد فایده نبخشید . به ناچـار از شر خواسـت به او آب بـدهد . شر که دنـبال فرصت می گشت ابتدا از دادن آب خود داری کرد . خیر به او گفت : دو گوهر گران قیمت خود رابه تو می دهم اما او قبول نکرد … ( دنباله ی داستان به عهده دانش آموزان است .)

۳ – می گذرد/ می گذرند ، دارد / دارند ، برمی خیزیم ، می دهیم ، برمی گردد / برمی گردند . (فعل می تواند هم مفرد و هم جمع باشد؛ زیرا نهاد غیر جاندار است ) بازمی ایستد ، شود / شوند ( فعل می تواند هم مفرد وهم جمع باشد زیرا نهاد غیر جاندار است )نمی آید یا نمی آیند

( چون نهاد غیر جاندار است فعل می تواند هم مفرد و هم جمع باشد ) بیفشانیم ، دروکنیم .

۴- فعالیت دانش آموزی است

 

خود آزمایی درس ششم ( خط ونوشتار ) صفحه ۳۲

۱- زیرا در گذشته شکل گفتاری و نوشتاری این واژه ها مثل هم بوده است و اما به مرور زمان شکل گفتاری آن ها از شکل نوشتاری فاصله گرفته و تغییر یافته است وصورت مکتوب باقی مانده است و امروز به همان شکل گفتاری گذشته نوشته می شود بدون آن که تغییری در آن داده شود. همچنین سهولت تلفظ باعث تغییر در نمود آوایی شده ولی نوشتار به حال خود باقی مانده است .

خواهر خوردن خواستار خوابیدن

گفتار ی خاهر(xahar) خردن(xordan) خاستار (xast-ar) خابیدن (xabidan)

نوشتاری خواهر(xowahar) خوردن(xowardan) خواستار(xowastar) خوابیدن (xowabidan)

 

2 – در زبان هایی مثل انگلیسی وعربی نیز کلماتی وجود دارد که بین صورت گفتاری و نوشتاری آن ها تفاوت وجود دارد ؛ مثال :

خورشید= (اشمس) الشّمس کارد (نایف )kinfe دانش(نولج)knowledge

صبح = ( ولفجر) والفجر این (دیس)this جهان(ورد)World

ستارگان =(کنجوم ) کالنّجوم سگ (داگ)Dog هشت(ایت) Eight

بالاخره = ( بلخره ) بالاخره درس (لسن)lessen

3 – الف ) زبان و گفتار را در خانه و پیش افراد خانواد یاد می گیریم وبـرای گفتن زحمتی نمی کشـیم اما خـط ونوشتار را در مدرسـه و نـزد معـلم می آموزیم . وبرای نوشتن ، ناگزیریم زحمت زیادی بکشیم .

ب ) زبان وگفتار ریشه در ذات و طبیعت انسان دارد حال آن که خط ونوشتار ذاتی و طبیعی انسان نیست وریشه در اجتماع وفرهنگ او دارد .

پ ) انسان همواره از نعمت زبان و گفتار بر خوردار بوده است . اما خط ونوشتار پدیده ای بسیار تازه است .

ت) گفتار آنی است و ناپایدار. یعنی دریک زمان گفته می شود وآثارش از بین می رود اما نوشتار پایدار است .

ث‌) خط و نوشتار به طور مستقیم وبه واسطه ی گفتار با زبان پیوند می خورد .

ج‌) خط و نوشتار هم مانند گفتار در معرض خطا واشتباه و تنّوع و گوناگونی است .

 

خودآزمایی های درس هشتم ( گروه فعلی و ویژگی های آن ) صفحه ۴۶

۱-

فعل زمان کاربرد وجه فعل

به سر می برًد ماضی استمراری برای بیان کار درگذشته به طور پیوسته خبری

می آمد ماضی استمراری برای بیان کار درگذشته به طور پیوسته خبری

می خواند ماضی استمراری برای بیان کار درگذشته به طور پیوسته خبری

 

نظرات شما عزیزان: